Apa Itu Teknologi Blockchain dan Manfaat

Blockchain adalah teknologi yang semakin mendapat perhatian di seluruh dunia, tetapi apakah sebenarnya blockchain dan apakah manfaatnya? Dalam artikel ini, kita akan meneroka konsep asas blockchain, cara ia berfungsi, dan bagaimana ia boleh memberi manfaat dalam pelbagai sektor kehidupan.

Apa Itu Blockchain?

Secara ringkas, blockchain adalah sistem penyimpanan data digital yang terdesentralisasi. Ia terdiri daripada rangkaian blok yang dihubungkan secara berurutan, di mana setiap blok mengandungi sekumpulan transaksi yang telah disahkan. Setiap blok dihubungkan dengan blok sebelumnya melalui kod unik yang dikenali sebagai hash, membentuk rantai yang tidak boleh diubah tanpa persetujuan rangkaian.

Contoh Mudah: Bayangkan buku lejar yang digunakan oleh akauntan untuk merekod semua transaksi kewangan. Dalam konteks blockchain, buku lejar ini wujud dalam bentuk digital dan disimpan oleh banyak pihak secara serentak. Setiap kali transaksi baru berlaku, ia ditambahkan ke dalam buku lejar ini dan (perlu) disahkan oleh rangkaian, memastikan integriti dan ketelusan data.

Siapakah Yang Menciptakan Blockchain

Blockchain pertama kali diperkenalkan oleh seorang individu atau sekumpulan individu yang dikenali dengan nama samaran Satoshi Nakamoto pada tahun 2008. Satoshi Nakamoto menerbitkan whitepaper bertajuk “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System,” yang menggariskan konsep asas blockchain sebagai teknologi di sebalik mata wang digital Bitcoin.

Walaupun blockchain menjadi terkenal dengan Bitcoin, konsep teknologi lejar teragih (distributed ledger technology, DLT) yang digunakan dalam blockchain telah wujud sejak tahun 1990-an. Antara penyelidik awal yang mencetuskan idea ini termasuk:

1. Stuart Haber & W. Scott Stornetta (1991) – Mereka menerbitkan kajian mengenai sistem penyimpanan rekod yang tidak boleh diubah, yang kemudiannya menjadi inspirasi kepada teknologi blockchain.
2. Nick Szabo (1998) – Beliau memperkenalkan konsep “bit gold,” yang dianggap sebagai pendahulu kepada Bitcoin, dengan menggunakan teknologi lejar digital untuk mata wang.

Walau bagaimanapun, Satoshi Nakamoto adalah orang pertama yang berjaya menggabungkan konsep ini ke dalam bentuk praktikal dengan mencipta Bitcoin dan memperkenalkan blockchain sebagai asas untuk transaksi kewangan yang selamat, terdesentralisasi, dan telus.

Sehingga hari ini, identiti sebenar Satoshi Nakamoto masih menjadi misteri, dan tiada siapa yang tahu sama ada ia adalah individu sebenar atau sekumpulan pemaju teknologi.

Bagaimana Blockchain Berfungsi?

Blockchain berfungsi melalui proses berikut:

1. Transaksi Dibuat: Seseorang memulakan transaksi, contohnya, menghantar mata wang kripto kepada orang lain.
2. Penyiaran ke Rangkaian: Transaksi tersebut disiarkan ke rangkaian komputer peer-to-peer yang terdesentralisasi.
3. Pengesahan: Rangkaian komputer ini menggunakan algoritma untuk mengesahkan transaksi dan status pengguna melalui kaedah seperti Proof of Work atau Proof of Stake.
4. Pembentukan Blok: Transaksi yang telah disahkan akan digabungkan dengan transaksi lain untuk membentuk blok data baru.
5. Penambahan ke Rantai: Blok baru ini ditambahkan ke rantai blok yang sedia ada secara kekal dan tidak boleh diubah.
6. Transaksi Lengkap: Transaksi tersebut kini selesai dan direkodkan secara kekal dalam blockchain.

Manfaat Blockchain

Blockchain menawarkan pelbagai manfaat yang boleh diaplikasikan dalam pelbagai industri:

1. Ketelusan yang Tinggi

Setiap transaksi yang direkodkan dalam blockchain dapat dilihat oleh semua pihak yang terlibat, memastikan ketelusan penuh. Ini amat berguna dalam industri seperti kewangan dan rantaian bekalan, di mana ketelusan adalah kunci.

2. Keselamatan Data yang Dipertingkatkan

Data yang disimpan dalam blockchain dilindungi melalui kriptografi dan sukar untuk diubah tanpa persetujuan rangkaian, menjadikannya lebih selamat daripada sistem tradisional.

Contoh: Dalam sektor penjagaan kesihatan, rekod perubatan pesakit boleh disimpan dengan selamat dalam blockchain, memastikan hanya pihak yang diberi kuasa sahaja yang boleh mengaksesnya.

3. Pengurangan Kos dan Masa

Dengan menghapuskan keperluan untuk perantara, blockchain dapat mengurangkan kos dan masa yang diperlukan untuk memproses transaksi.

Contoh: Dalam industri kewangan, pemindahan wang antarabangsa boleh dilakukan dengan lebih cepat dan kos yang lebih rendah menggunakan teknologi blockchain.

4. Automasi melalui Kontrak Pintar

Blockchain menyokong penggunaan kontrak pintar, iaitu program yang secara automatik melaksanakan perjanjian apabila syarat tertentu dipenuhi, tanpa memerlukan campur tangan manusia.

Contoh: Dalam sektor hartanah, kontrak pintar boleh digunakan untuk memindahkan pemilikan harta secara automatik apabila pembayaran selesai, mengurangkan keperluan untuk peguam dan broker.

Contoh Penggunaan Blockchain Yang Boleh Dipraktikkan

Berikut adalah beberapa contoh yang boleh dipraktikkan bagaimana blockchain boleh memberi kepentingan dalam kehidupan seharian, termasuk memastikan hak milik sesuatu seperti gambar digital:

1. Menjamin Hak Milik Foto Digital 📸

Situasi: Anda mengambil gambar yang cantik dan memuat naik ke media sosial. Beberapa hari kemudian, anda mendapati orang lain menggunakan gambar anda tanpa izin dan mendakwa ia milik mereka.

Bagaimana blockchain membantu?

• Anda boleh mendaftar gambar dalam blockchain dengan mencipta “fingerprint” unik (hash) untuk gambar tersebut.
• Fingerprint ini disimpan secara kekal dalam blockchain dengan tarikh pendaftaran, membuktikan anda adalah pemilik asal.
• Jika ada pertikaian di masa hadapan, anda hanya perlu menunjukkan rekod blockchain sebagai bukti hak milik.

Contoh dunia nyata: Seorang jurugambar profesional boleh menggunakan blockchain untuk melindungi karya mereka dan membuktikan hak cipta kepada klien atau mahkamah.

2. Menyimpan Dokumen Penting Dengan Selamat 📄

Situasi: Anda mempunyai sijil akademik atau surat perjanjian penting yang perlu disimpan dengan selamat, tetapi bimbang ia boleh hilang atau dipalsukan.

Bagaimana blockchain membantu?

• Anda boleh memuat naik versi digital dokumen anda ke blockchain, di mana ia tidak boleh diubah atau dipadamkan.
• Apabila anda memerlukan bukti, anda boleh mengakses semula dokumen tersebut bila-bila masa dari mana-mana sahaja.
• Blockchain memastikan bahawa dokumen tidak boleh dipalsukan oleh pihak yang tidak bertanggungjawab.

Contoh dunia nyata: Universiti boleh menggunakan blockchain untuk mengeluarkan ijazah digital yang boleh disahkan secara terbuka oleh bakal majikan tanpa risiko pemalsuan.

3. Pemindahan Wang Tanpa Bank 💰

Situasi: Anda ingin menghantar wang kepada rakan di luar negara, tetapi caj bank terlalu tinggi dan mengambil masa beberapa hari.

Bagaimana blockchain membantu?

• Blockchain membolehkan anda menggunakan mata wang kripto untuk menghantar wang dengan lebih pantas dan kos yang lebih rendah.
• Transaksi boleh berlaku dalam beberapa minit tanpa memerlukan bank sebagai perantara.
• Anda boleh menjejaki transaksi secara telus, tanpa risiko wang “hilang” dalam sistem.

Contoh dunia nyata: Pekerja asing boleh menghantar wang kepada keluarga di kampung tanpa membayar yuran pemindahan tinggi kepada bank atau syarikat pemindahan wang.

4. Menjejaki Produk Dalam Rantaian Bekalan 📦

Situasi: Anda membeli barang jenama terkenal tetapi ragu-ragu sama ada ia asli atau tiruan.

Bagaimana blockchain membantu?

• Syarikat boleh menggunakan blockchain untuk merakam perjalanan produk dari kilang ke pengguna akhir.
• Anda boleh mengimbas kod QR produk untuk melihat sejarahnya, termasuk lokasi pengeluaran, tarikh penghantaran, dan pemilik sebelumnya.
• Ini membantu mengelakkan pembelian produk tiruan dan memastikan keaslian barangan.

Contoh dunia nyata: Syarikat seperti Louis Vuitton menggunakan blockchain untuk mengesahkan keaslian produk mewah mereka.

5. Meningkatkan Ketelusan dalam Pilihan Raya 🗳️

Situasi: Anda bimbang undi dalam pilihan raya boleh dimanipulasi atau ditipu.

Bagaimana blockchain membantu?

• Dengan sistem pengundian berasaskan blockchain, undi akan direkodkan secara terbuka dan tidak boleh diubah, memastikan keputusan yang sah.
• Pengundi boleh memeriksa dan mengesahkan undian mereka sendiri, tanpa bimbang adanya unsur penipuan.

Contoh dunia nyata: Beberapa negara sedang bereksperimen dengan sistem undian berasaskan blockchain untuk meningkatkan ketelusan dalam pilihan raya umum.

Bagaimana Saya Boleh Simpan Barang Digital Dalam Blockchain? 🛡️

Menyimpan barang digital seperti gambar, dokumen penting, atau karya seni dalam blockchain adalah cara yang bijak untuk melindungi hak milik dan memastikan data kekal selamat serta tidak boleh diubah. Proses ini melibatkan beberapa langkah mudah yang boleh dilakukan oleh sesiapa sahaja:

• Pilih Platform Blockchain yang Sesuai
  Anda perlu memilih platform blockchain yang sesuai untuk menyimpan aset digital anda. Beberapa platform popular termasuk Ethereum, Binance Smart Chain (BSC), dan Solana. Pilih platform yang menawarkan ciri keselamatan tinggi dan kos transaksi yang berpatutan.

• Cipta “Hash” untuk Barang Digital Anda
  Sebelum disimpan dalam blockchain, barang digital seperti gambar akan diubah menjadi kod unik yang dikenali sebagai hash. Proses ini memastikan bahawa walaupun fail asal tidak dimuat naik sepenuhnya, fingerprint digital unik bagi fail itu kekal di blockchain.Contoh: Jika anda mempunyai sijil digital dalam format PDF, anda boleh menggunakan alat seperti SHA-256 untuk menjana hash unik, yang kemudiannya disimpan dalam blockchain.

• Gunakan Perkhidmatan Penyimpanan Terdesentralisasi
  Blockchain tidak direka untuk menyimpan fail besar secara langsung, tetapi anda boleh menggunakan penyimpanan terdesentralisasi seperti IPFS (InterPlanetary File System) untuk menyimpan fail tersebut. Blockchain akan menyimpan pautan hash kepada fail tersebut, menjadikannya kekal dan boleh diakses pada bila-bila masa.

• Daftar dan Simpan dalam Blockchain
  Setelah hash barang digital anda tersedia, anda boleh mendaftar dalam blockchain menggunakan kontrak pintar atau melalui aplikasi yang mesra pengguna seperti OpenSea, Arweave, atau Filecoin. Ini memerlukan dompet digital seperti MetaMask untuk mengesahkan transaksi dan membayar yuran gas.

• Dapatkan Bukti Pemilikan (Transaction ID)
  Setelah disimpan dalam blockchain, anda akan menerima ID transaksi yang boleh digunakan sebagai bukti pemilikan digital. Anda boleh berkongsi ID ini untuk membuktikan hak milik jika ada sebarang pertikaian di masa hadapan.

• Akses dan Sahkan Bila-bila Masa
  Sesiapa yang mempunyai ID transaksi boleh menyemak rekod di blockchain untuk memastikan keaslian dan pemilikan fail tersebut. Jika anda kehilangan fail asal, anda boleh memuat turun semula dari penyimpanan terdesentralisasi menggunakan hash yang disimpan di blockchain.

Kesimpulan

Blockchain adalah teknologi revolusioner yang menawarkan pelbagai manfaat dalam ketelusan, keselamatan, dan kecekapan. Walaupun kehidupan kita berjalan lancar tanpa blockchain, penerapan teknologi ini dapat meningkatkan pelbagai aspek kehidupan harian kita. Dengan memahami dan mengadaptasi blockchain, kita dapat memanfaatkan potensinya untuk masa depan yang lebih cerah.

Jika anda berminat untuk mengetahui lebih lanjut tentang bagaimana blockchain boleh memberi manfaat kepada industri anda, pertimbangkan untuk menghadiri seminar atau kursus berkaitan teknologi ini. Pengetahuan adalah kunci untuk memanfaatkan sepenuhnya potensi blockchain.

Sumber : .Amazon Web Services, Inc.,
Kredit Imej : Pixabay